Polski Fiat 508 „Junak” – symbol przedwojennej motoryzacji

Wyobraź sobie Warszawę lat trzydziestych. Ulice tętnią życiem, dorożki ustępują miejsca autom, a eleganccy panowie w kapeluszach i panie w kapeluszach z woalką przechadzają się Alejami Jerozolimskimi. W powietrzu unosi się zapach benzyny, świeżo parzonej kawy i nowoczesności. Na rogu ulicy błyszczy w słońcu karoseria niewielkiego, ale pełnego uroku samochodu.
To Polski Fiat 508 – duma II Rzeczypospolitej , znany też pod nazwą „Junak”. Auto, które dla wielu było czymś więcej niż środkiem transportu. Było symbolem marzeń, niezależności i wiary w to, że Polska może być nowoczesna, silna i elegancka. Ten samochód nie tylko zmienił sposób, w jaki Polacy podróżowali – on na nowo zdefiniował pojęcie postępu.
Bo choć dziś może wydawać się skromny, w swoich czasach był jak obietnica – że przyszłość jest w naszych rękach.

🇵🇱 Początki współpracy z Fiatem

W 1931 roku rząd polski podpisał umowę z włoskim koncernem FIAT, dzięki której Państwowe Zakłady Inżynierii (PZInż) uzyskały prawo do produkcji aut na licencji.
Już rok później, w 1932 roku, z taśmy w Warszawie zjechały pierwsze egzemplarze Polskiego Fiata 508. Produkcja ruszyła pełną parą, a samochód szybko stał się marzeniem wielu kierowców.

Polski_Fiat_508_III_Junak_(2)_-_Muzeum_Inżynierii_Miejskiej_Kraków

https://www.polskifiat508.pl/historia.html

fiat-508-ballila-spider-militare-1932

• Silnik: czterocylindrowy, 995 cm³
• Moc: 20–24 KM przy 3600 obr./min
• Skrzynia biegów: 3- lub 4-biegowa (w zależności od wersji)
• Napęd: na tylne koła
• Prędkość maksymalna: około 90–100 km/h
• Zużycie paliwa: ok. 8 litrów na 100 km
• Masa własna: ok. 700–800 kg

Dane techniczne Polskiego Fiata 508

Auto było proste w budowie, tanie w eksploatacji i łatwe do naprawy – idealne na ówczesne, często szutrowe polskie drogi.

Wersje nadwozia

Polski Fiat 508 występował w wielu wersjach:

• Limuzyna (najpopularniejsza, rodzinna)
• Kabriolet (dla zamożniejszych kierowców)
• Furgon (dla przedsiębiorców i rzemieślników)
• Torpedo (wojskowa wersja otwarta)

Dzięki temu był używany zarówno przez urzędników i lekarzy, jak i wojsko czy pocztę polską.

Lampy i oświetlenie

Pierwsze wersje Fiata 508 miały lampy karbidowe, zasilane acetylenem, które dawały miękkie, żółtawe światło. Wkrótce zastąpiły je lampy elektryczne 6V, montowane po bokach maski.
Były one charakterystycznym elementem stylistycznym – duże, okrągłe, dodające samochodowi elegancji i uroku.

kliknij tutaj ,jeśli chcesz dowiedzieć o lampach karbidowych

Koła i zawieszenie

Fiat 508 w początkowych seriach miał koła druciane, a w późniejszych – stalowe felgi z chromowanym deklem.
Zawieszenie na resorach piórowych sprawiało, że auto radziło sobie nawet na wyboistych drogach, choć jazda po polskich bezdrożach wymagała cierpliwości.

Koło druciane – elegancja i lekkość dawnych czasów

Koła druciane, zwane również szprychowymi, były jednym z symboli przedwojennej motoryzacji. W Fiacie 508 dodawały konstrukcji lekkości i wyjątkowego charakteru. Zbudowane z cienkich, ale wytrzymałych stalowych szprych, łączyły w sobie funkcjonalność z elegancją. Ich wygląd przypominał koła rowerowe, jednak były znacznie solidniejsze i dostosowane do wyzwań ówczesnych dróg.Centralna nakrętka z logo producenta, metalowa obręcz i wysokoprofilowa opona sprawiały, że samochód wyglądał lekko, a jednocześnie klasycznie. Właśnie takie detale sprawiają, że Fiat 508 do dziś budzi zachwyt miłośników zabytkowej motoryzacji – bo w prostocie tamtych rozwiązań kryła się prawdziwa sztuka inżynierii.

Wnętrze – elegancja w przedwojennym wydaniu 

Wnętrze Fiata 508 Junak urzekało prostotą, ale i niezwykłym urokiem. Choć nie było przesadnie luksusowe, to każdy detal miał swój cel i styl. Deska rozdzielcza wykonana była z lakierowanej blachy, z centralnie umieszczonymi wskaźnikami – prędkościomierzem, wskaźnikiem paliwa i temperatury. Wszystko czytelne, schludne i solidne, jak przystało na samochód epoki, gdy precyzja była ważniejsza niż przepych.Siedzenia obite były skórą lub grubym materiałem tapicerskim, w zależności od wersji – miękkie, sprężyste, wygodne w długiej trasie. Wnętrze miało przyjemny zapach skóry i metalu – ten charakterystyczny aromat dawnych aut, który dziś tak bardzo kochają kolekcjonerzy.Dzięki dużym szybom kierowca miał doskonałą widoczność, a cienkie słupki nadwozia dodawały lekkości. Nawet w wersji zamkniętej auto sprawiało wrażenie przestronnego. W wersjach kabrioletowych z kolei – wiatr we włosach i dźwięk czterocylindrowego silnika o mocy około 20 KM dawały poczucie prawdziwej wolności.To właśnie w tym wnętrzu – prostym, ale solidnym – tysiące Polaków po raz pierwszy w życiu trzymało w dłoniach kierownicę własnego samochodu. Dla wielu rodzin był to symbol nowoczesności, niezależności i spełnionych marzeń.

Cena i dostępność

W połowie lat 30. Polski Fiat 508 kosztował około 5 000–6 000 złotych przedwojennych.
Dla porównania – średnie miesięczne wynagrodzenie robotnika wynosiło około 150 zł.
Oznaczało to, że samochód był osiągalny głównie dla urzędników, oficerów i przedsiębiorców. Jednak dzięki tej produkcji Polska zaczęła tworzyć własną kadrę inżynierów i mechaników, a także rozwijać infrastrukturę motoryzacyjną.

Produkcja i eksport

Polski Fiat 508 produkowany był w latach 1932–1939 w Warszawie oraz w filiach zakładów PZInż.
Łącznie powstało ponad 7 tysięcy egzemplarzy – imponujący wynik jak na tamte czasy.
Niektóre wersje eksportowano nawet do krajów sąsiednich, m.in. do Rumunii i na Litwę.

Ciekawostki

• W 1935 roku wprowadzono ulepszoną wersję 508 III, o wzmocnionej ramie i większym silniku.
• Wojsko Polskie używało 508 w wersji Łazik, przystosowanej do terenowych warunków.
• Model ten był wzorem dla wielu powojennych konstrukcji – to on zapoczątkował „polską szkołę” projektowania aut użytkowych.
• Dla wielu Polaków był to pierwszy samochód, jaki widzieli na żywo – symbol marzeń i postępu.

Dziedzictwo Fiata 508

Polski Fiat 508 to coś więcej niż samochód – to początek polskiej motoryzacji masowej.
Pokazał, że Polska potrafi budować nowoczesne, niezawodne i eleganckie auta, a przy tym stworzył fundament pod przyszłe modele – od Syreny po Poloneza. Dziś, gdy widzimy błyszczącego „Junaka” na zlocie zabytków, czujemy dumę z tamtej epoki – kiedy technika i pasja szły w parze z marzeniami o nowoczesnej Polsce.

📚 Bibliografia i źródła, które warto mieć

• Strona „Historia” portalu miłośników Polskiego Fiata 508 — opis etapów produkcji, modyfikacji oraz statystyki produkcyjne. polskifiat508.pl
• Raport „Tak powstawał Polski Fiat” (PDF) — materiał ilustracyjny i dokumentacyjny przygotowany przez FCA / PZInż / FIAT. fcagroup.pl
• Strona Muzeum Techniki / Zajezdnia Sztuki w Szczecinie — informacje o wariantach i cenach Polskiego Fiata 508 w latach międzywojennych. muzeumtechniki.eu
• Portal motoryzacyjny / artykuł „Legendarne polskie samochody: Polski Fiat 508 III Junak” — ciekawostki, wersje nadwozia, adaptacje. Polacy we Włoszech - wiadomości online
• Oficjalne wydawnictwo WKŁ — strona wydawcy książki Samochody osobowe Polski Fiat 508 i 518, zawierająca opis, zakres i szkice ilustracji. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności

Zakończenie

Polski Fiat 508 to coś więcej niż samochód. To symbol czasu, w którym Polska marzyła, budowała i wierzyła w swoje możliwości. Każdy egzemplarz tego auta opowiada historię o ambicji, pracowitości i dumie narodowej. Był dowodem na to, że nawet w trudnych latach międzywojennych potrafiliśmy tworzyć rzeczy piękne i funkcjonalne – z pasją, sercem i wizją przyszłości. Dziś, gdy patrzymy na błyszczące karoserie Fiata 508 podczas zlotów klasyków, widzimy nie tylko kawałek historii techniki, ale i ducha tamtej Polski – pełnej energii, ambicji i nadziei.

📣 Zaproszenie na kolejny blog

Już w następnym wpisie przeniesiemy się jeszcze dalej w czasie – do 1927 roku, gdy w warszawskich Centralnych Warsztatach Samochodowych powstał pierwszy, w pełni polski samochód osobowy – CWS T-1.

To niezwykła historia genialnego inżyniera Tadeusza Tańskiego, który zbudował auto, jakie można było rozłożyć i złożyć jednym kluczem.

Poznasz jego sekrety, konstrukcję i losy twórcy – człowieka, który oddał życie za Polskę, ale pozostawił po sobie legendę, która przetrwała w sercach pasjonatów motoryzacji.

👉 Zajrzyj już wkrótce na bloga:📍 „CWS T-1 – duma polskiej motoryzacji przed wojną” i poznaj początki polskiej motoryzacji, od których wszystko się zaczęło.

💛 Podoba Ci się ten wpis?

Tworzenie takich historii o dawnych samochodach wymaga czasu i pasji – a każda filiżanka kawy to dla mnie małe „paliwo” do działania.

☕ 👉 Kliknij tutaj, aby symbolicznie postawić mi kawę (czyli wesprzeć bloga) 

Dziękuję, że czytasz, wspierasz i pomagasz mi opowiadać motoryzacyjne historie, które nie mogą zostać zapomniane

 💛– Monika, autorka bloga „Weteran Laweta 4 You